Adalar Su Sporları Külübü'nün kurucularından ve eski başkanlarından Turgut Egemen ve kendisinin Burgazada'da kurduğu hayvanat bahçesinin hikayesini, koleksiyonumda bulunan gazete, belgesel ve kitaplar aracılığla derlediğim bu yazı ile naklediyorum.
Günaydın Gazetesi. 14 Haziran 1976.
Yavru Aslanlar 6 Ayda Koca Birer Canavar Oldu
İstanbul Belediye Meclisi üyesi olan Turgut Egemen'in beş aylıkken alıp Burgaz Adası'ndaki evinin bahçesinde büyütmeye başladığı iki yavru aslan hızla büyümüşler ve şimdi ondan başka kimseyi yanlarına yaklaştırmıyor.
''Özgür'' ve ''Barış''
Henüz on bir aylık olan aslanlardan birini Gülhane Parkından diğerini İzmir Hayvanat Bahçesinden aldıktan sonra Burgaz Adası'ndaki evinde çiğ et ve vitaminlerle besleyen Turgut Egemen: ''Aslanlar bana çok alıştı. Onların kafesine girip çıkıyorum. Bana bir şey yapmıyorlar. Fakat başkasını görünce huysuzlanıp kükrüyorlar. Bir insanı parçalayacak kadar güçlüler'' demiştir. ''Özgür'' ve ''Barış'' adını verdiği aslanları günde 10 kiloya yakın çiğ etle besleyen Belediye Meclisi Üyesi Turgut Egemen ''O kadar hızlı büyüdüler ki, şaşırdım kaldım. İstanbul'un iki ayrı semtindeki kasap dükkanlarındaki bütün kırpıntı etleri buraya getiriyorum ancak yetiyor. Biraz daha büyürlerse, onları doyurmak mesele olacak'' demiştir.
Korhan Atay. Adalar'da İz Bırakanlar. Adalı Yayınları.
Gazeteci/Yazar Engin Aktel Burgazada'dan sabah 8.15'te kalkan vapura yetişmek için hızla iskeleye yürürken adalıların panik halinde binalara sığındığını, ağaçlara tırmandığını farketti, ''Neler oluyor?'' demeye kalmadı üstüne doğru gelen bir aslan gördü. Kendini güvenceye aldı ama şaşırmadı ve ürkmedi. Aslanı tanıyordu. Turgut Egemen'in aslanları yavruyken onları sevmiş hatta biri tarafından ısırılmıştı.
Her şey Adalar Su Sporları Kulübü kurucularından Turgut Egemen'e bir çift aslan yavrusu hediye edilmesiyle başladı. Burgazada'daki evinin bahçesinde baktığı aslanlar büyümeye başlayınca Turgut Egemen ne yapacağını şaşırdı. Adanın ünlü bostancısı Taso'nun ekip biçtiği vakfa ait bir arazi vardı. Taso'nun vefatından sonra arazi boşta kalmıştı. Turgut bey, bugün üzerinde Burgazada Cemevi ve bahçeli lokantalar bulunan araziyi kiralayıp bir hayvanat bahçesi kurdu. Aslanları başka hayvanlar da izledi. Artık ayısı, kurdu, antilopları, develeri, maymunları, kuşları vardı. Bahçeye bir havuz ve kafeterya da yaptırdı. Biri dişi, biri erkek olan aslanlar iyice büyüdükten sonra kafese kapatıldılar. Turgut Egemen her gün evine gitmeden önce bahçeye uğrar, o daha bahçe kapısından girmeden aslanlar özlemle hareketlenip homurdanmaya başlardı. Turgut Egemen hiç çekinmeden kafese girer, onları sever ve oynardı. Bir gün dişi aslan yavruladı. Yavrular biraz palazlanınca Turgut Egemen onları kulübe getirir, masaların arasında dolaşan aslan yavruları herkes tarafından sevilirdi. Arada ufak tefek firar kazaları olurdu ama kimse zarar görmediği için karşı çıkan pek olmazdı. Hayvanat bahçesi 1970'lerin sonlarında dağıtıldı.
Taso'nun bahçesi:
Burgazada'da itfaiyeyi geçtikten sonra sağa dönüldüğünde, cemevinin, kır lokantalarının, kahvelerin ve güzel bahçeli evlerin yer aldığı alandaydı. Taso'nun bahçesine gittiğinizde, meyveleri ve sebzeleri dallarından kopararak alabilir, bazılarını oracıkta yiyebilirdiniz. Yok yoktu Taso'nun bahçesinde. Salatalık, domates, biber, patlıcan, kabak, bezelye, fasulye, bakla, maydanoz, nane, roka, tere, marul... Her şey kütür kütür ve taptazeydi. Meyve ağaçları da vardı. Erik, portakal, mandalina, nar, ayva...Adalıların bu en popüler alışveriş mekanı Taso'nun ölümünden sonra yaşatılamadı. 1960 yılında Turgut Egemen orada bir hayvanat bahçesi kurdu. Hayvanat bahçesinin kapatılmasından sonra alan yapılaşmaya terkedildi.
Pars Tuğlacı. Tarih Boyunca İstanbul Adaları Cilt II. Cem Yayınevi.
Marko Paşa Evi
Mezarlık Sokağı'nda 768 m2'lik bir alanda eskiden yer alan 4 numaralı ve iki katlı bahçeli ev, ilk sahibi Dr.Marko Paşa'dan İstanbul Belediyesi'ne (15 Kasım 1937), ondan da cebri satış yoluyla sırasiyle Vasil Özsuvaridis'e (17 Ekim 1940), Turgut Egemen'e (17 Ekim 1970), Faruk Aykan'a (11 Kasım 1974), Mustafa Canan ve Fatma Canan'a (23 Temmuz 1981), ondan da veraset yoluyla Katerina (Keti) Egemen'e (24 Eylül 1986) geçtikten sonra Fatma Sacide Teber ve Suat Teber tarafından satın alınmıştır (29 Aralık 1989). Eski eser olarak kayıtlı olan bu ev, son sahibi tarafından yıktırılarak yerine bugünkü kargir bina yaptırılmıştır.
İstanbul'lu iş adamı, Belediye Encümeni (Meclisi) üyesi ve Adalar Su Sporları Kulübü Başkanı Turgut Egemen, Ada'daki bu evinde özel bir kafes içinde beslediği iki aslanla, Türkiye'de ilk özel hayvanat bahçesinin temeli atmıştı (1973). Aslanlardan dişi olanına ''Barış'', erken olanına ise ''Özgür'' adını vermişti. Turgut Egemen'in aslan sevgisi ile başlayan merakı gittikçe artmıştı ve sonunda bir hayvanat bahçesi oluşmuştu. Aslanların, atların, ayıların, kurtların, ceylanların ve daha bir sürü hayvanın bulunduğu bu yerde, her canlı dost geçinmekteydi. Mesela, kurtlarla ayı, aslanlarla atlar, ceylanlarla boğalar aynı kafeste dolaşıp, gayet iyi anlaşmaktaydılar. Üç yaşında olan ''Poney'' cinsi atları, akrabaları armağan olarak Almanya'dan Turgut Egemen'e göndermişlerdi. O da bunlara özer eyerler yaptırmış ve Ada'daki çocukların bu atlarla bedava dolaşmasına olanak sağlamıştı. Midilli cinsi atlardan daha ufak olan bu atlar, Burgaz Adası'ndaki bütün çocukların gözdesi haline gelmişlerdi. Bir yaşını geçen ''Barış'' ve ''Özgür'' adlı aslanlar, sahiplerini tanımakta onun elinden beslenmekteydiler.
1975 yılının Ekim ayında görüştüğüm Turgut Egemen, bana şunları söylemişti: ''Eşimle birlikte uyguladığımız kendimize özgü yöntemlerle bu sevimli ama yırtıcı yaratıkları munisleştirmeyi başardık. Hiç hırçınlık yapmıyorlar ve sözümüzden dışarı çıkmıyorlar. Yavrular, beraberliklerimize mutluluk katıyorlar. Çocuğumuz olmadığı için, bütün sevgimizi çok sevdiğimiz iki aslan yavrusuna verdik. Onlara bol bol et vererek besliyoruz ve aynı odada yatıyoruz. Günün yorgunluğunu onlarla şakalaşarak gideriyoruz. Aslanlarımız, evimize gelen misafirlerimize karşı da hırçınlık yapmıyorlar. Onların kucağına çıkıp sevilmelerine bile izin veriyorlar''. CHP'li olduğu için ilk seçimlerde Bülent Ecevit'in iktidara geleceğine inandığını belirten Turgut Egemen, ''Canımız kadar sevdiğimiz aslanlarımızı başbakan olur olmaz Ecevitler'e armağan edeceğiz'' demişti.
Nilüfer Uzunoğlu. Antigoni Küçük Adamız, Hayatımız. 2013. Belgesel. DVD.
Dr. Pavlos Rahcopoulos'un Burgazada'yı terketmesinden önceki son gün Turgut Egemen ile yaşadığı tatsız ve aynı zamanda tatlı bir anıyı kendi anlatımıyla izlemek isterseniz, belgesel Nilüfer Uzunoğlu tarafından https://vimeo.com/84667579#t=22m13s adresine yüklenmiş durumda (Aşağıda naklettiğim sahneden başlayacak şekilde verdim linki).
.
Terkettiğimin bir gün evveli bir arkadaş beni kotrasına davet etti. Ben içmem ama viski içelim dedi, gittiğimi o biliyordu. Indos'a doğru kotraya gidiyorum orda demirliydi kotra. Köşede hayvanat bahçesi vardı Turgut'un. Onun önünde Turgut'u görüyorum. Sarıldım öptüm. Ne oluyorsun Pavlos neden sarılıp öpüyorsun dedi. Turgut dedim ben yarın gidiyorum. Ee nereye gidiyorsun? Atina'ya gidiyorum ama dönmemek üzere gidiyorum. O ara Turgut durdu böyle. Bana bakıyor şimdi ben Turgut'a bakıyorum. Çok tatsız bir durum. Aynı zamanda tatlı bir durumda diyebilirim iki arkadaş son olarak görüşüyor Burgazda. Orda kaldı Turgut. Pavlos dedi Apoyevmatini gazetesi var ya son bir Apoyevmatiniyi sen alacaksın diye düşünüyordum. Şimdiye kadar bizi terketmeyeceksin diye düşünüyordum. Madem ki karar verdin peki oğlum dedi. Benden büyüktü Turgut. Ben kotraya gittim. Aşağı yukarı bir iki saat kaldım kotrada. Dönüşte Turgut ordaydı ve ben bunu şimdi söylerken bile yaş geliyor gözüme.
Ek dökümanlar:
