Geçtiğimiz günlerde Spiros Teofanidis'in Marmara Adalı Rumlarla ilgili facebook üzerinden paylaştığı fotoğraf, Adalı Dergisi'nde aynı fotoğraf ile ilgili yayımlanan yazıyı aklıma getirdi. Bu sayede 1927 yılına ait üstüste yaptığım paylaşım zincirine bir halka daha eklenmiş oldu. Gelin 1927 yılında Burgazada'da neler olduğunu, Adalı Dergisi'nin Kasım 2019'da yayımlanan 173.sayısından alıntıladığım aşağıdaki yazıdan öğrenelim.
Marmaralı Rumlar Burgazada’da
Yazar: Ioannis Papachristou Türkçe çeviri: Mehmet Akif Yıldırım
Marmara, Ekinlik, Avşa ve Paşalimanı Rumları 1922 senesi Ekim ayı başlarında (10-15 Ekim) Yunan ordusunun Anadolu’dan çekilişi ve İzmir yangınından tam bir ay sonra evlerini ve diğer tüm mülklerini terk ederek adalardan ayrılmak zorunda kaldılar. Ancak, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarından itibaren Marmara ve İstanbul’da yaşayan ve çalışan bazı Rum aileler, 1923'te Yunanistan ile Türkiye arasında imzalanan Lozan Antlaşması'nda yer alan nüfus mübadelesinin dışında tutuldu. Böylece 125 adalı Rum aile halihazırda Fener, Balat, Galata ve Beyoğlu’nda bulunan güçlü Marmaralı Rum cemaatinin içerisinde kaldılar.
Bu ailelerden biri de Galata’ya yerleşen ve Marmara Adası’nın Gündoğdu (Prastio) köyünden olan Spiros Theofanus’un (bilinen diğer adıyla Kalosundan) ailesiydi. 1927’de Spiros’un oğlu Theofanis Theofanidis, Prokonisos Başpiskoposu Aya Timotheos ikonasını Burgazada’da bulunan Aya Yorgi Karipi (17.yy) Manastırı’na bağışladı. 1910’larda Marmaralı Konstantinos Dimarhopulos tarafından çizilen bu ikona, Topağaç (Klazaki) köyünün üst tarafında, Marmaralıların her yıl 1 Ağustos’ta Aya Timotheos günü olarak kutladıkları Aya Timotheos Manastırı’nda bulunuyordu. İkonada Aya Timotheos bir tahtta tasvir edilirken, ikonanın hemen altında Topağaç’ın bereketli vadisi ve sahilinin yanı sıra köyün üst tarafında bulunan Aya Timotheos Manastırı da görülüyor. Prastiolu köylüler tarafından korunan ikona, sonrasında İstanbul’a getirildi. Theofanis Theofanidis 1927’de İstanbul’da yaşayan Marmara, Ekinlik ve Paşalimanı Rumlarıyla Burgazada’daki Aya Yorgi Karipi Manastırı’na ilk kez bir gezi ve panayır organize ederek ailelerinin Marmara Adası’nda yüzyıllardır kutladığı Aya Timotheos gününü ikonanın yeni yerinde, bu manastırda kutladılar. Burgazada’da başlayan ve günümüze kadar süregelen bu gelenek her yıl 1 Ağustos’ta tekrarlanmakta. Ben de 2019’un 1 Ağustos günü manastırda bu geleneği 92 yıldır kesintisiz, tutkuyla sürdüren Marmaralı, Ekinlikli ve Burgazlı diğer ziyaretçilerle bir araya geldim.
