Takip edenleriniz olmuştur geçen hafta İstanbul Kent Konseyi'nin düzenlediği İstanbul Söyleşilerine konuk oldum. Söyleşinin kaydı yapılırken çok istediğim bir belgenin müzayedesi yapılıyordu. Bütçeme göre son fiyatımı belirleyip söyleşi başlamadan saniyeler önce peyimi ilettim. Zamanın su gibi akıp geçtiği yaklaşık bir saat süren söyleşiden sonra ilk işim müzayede sonucuna bakmak oldu. Şansım yaver gitmiş ve peyim ucu ucuna belgeyi bize kazandırmıştı. Müzayede evine giderek belgeyi bizzat teslim aldıktan sonra sevgili koleksiyoner dostum Ulvi Sulaoğlu'ndan Osmanlıca çevirisini rica ettim. Rahat okuyabilmem adına özenerek yazdığı not defterinin fotoğraflarını harcanan emeği göstermek adına özellikle paylaşmak istedim. Emeğinize, ellerinize sağlık Ulvi Sulaoğlu.
Belgeyi yayına hazırlarken sevgili Adalar Postası'nın da (@adalarpostasi) Salt Araştırma Arşivi'nde (@salt_online) bulanan nüshası üzerinden belgenin tamamı (bütün adalar) için takdire şayan bir çalışma yaptığını farkettim. Salt nüshasını daha önce görüp incelemeseydim ne kadar değerli bir belge olduğunu katalogtan anlayıp müzayedeye katılmayabilirdim. Salt'a bu konuda bir kez daha teşekkür ederim.
Uzun bir girizgahtan sonra gün yüzüne tekrar çıkmak için bu haftayı beklediği aşikar olan arşivimizin yeni parçası Türkiye Salon ve İlanat Gazetesi 1341 (1926) Adalar Ticaret Rehberi'nin Burgazadası kısmı ile tanıştırayım sizi. Toplamda 24 sayfadan oluşan rehberin sadece son sayfasının yarısı Burgazadası'na ait :) Hemen üzülmeyin az ama öz. Burgaz Palas'ın altındaki kadim namazgahın kalıntıları, İhtiyar Heyeti ve memurların isimleri, İndos ve Aya Nikola gazinolarının müdürleri gibi Burgazada tarihine ışık tutacak muazzam bilgiler var. Aşağıda sırasıyla kapak sayfası ve Burgazadası kısmının çevirisini bulabilirsiniz.
--------------------------
KAPAK SAYFASI
Ticaret ve Sanainin İlerlemesine Hadim
TÜRKİYE SALON VE İLANAT GAZETESİ
İstanbul'da ayda bir defa Türkçe ve Fransızca neşr olunur.
TİCARET REHBER KISMI ADALAR
Büyükada, Heybeli, Kınalı, Burgaz
Türkiye Salon ve İlanat Gazetesi ile beraber verilir, ayrıca satılmaz.
Mahal idarehanesi: Yeni postahane karşısında MEYDANCIK Han 24
1341 (1926)
--------------------------
BURGAZADASI
Devari-i Resmiye
Polis Dairesi:
Burgazda Karakol sokağında daire-i mahsusa
Muavin ---------- Rıfkı Ali Bey
Mürettebat ---------- Altı efendidir
Belediye Memurları:
Birinci sınıf ---------- Abdülkadir Efendi
İkinci sınıf ---------- Aziz Efendi
Posta telgraf:
Müdür ---------- Yusuf Cemal Bey
Heyeti İhtariye: Tevfik Bey, Niko Efendi, Cemal Bey, Mehmet Süreyya Bey, Hasan Bey, Dimitri Efendi.
Burgaz hakkında bazı malümat: Türkiye Denizciliğinin Akdeniz'de hakim olduğu devirlerde Türk Gemicilerinin muhtelif havalarda barındıkları ___ iki yüz seneyi mütecaviz bir zamandan beri Rumların gerek ferden, gerek içtimaen, yani Kilise, mektep ve emsalı müessesat-ı hayriye ve diniye! perdesi altında itiyadi gasplarına geçirdikleri emlak inkilap aharın ifaza ettiği ruh-u hakimiyet ve istiklal kuvetiyle peyderpey istirdad edilmektedir.
Ez cümle Burgazadası'nda Sinyosoğlu Oteli'nin (Burgaz Palas) önündeki gazino mahalde kadim bir namazgah ve mescit bulunduğu, seyr-ü sefain (şehir hatları) iskelesi yapılırken tesadüf edilen temellerinden anlaşılmış olduğundan burası temizlenerek yerine camii milliyemize layık bir mabet inşaasına tevessül edilecektir. Büyükada da Dil, Lunapark, Büyük tur, Ayanikola, Hristos gibi gazino ve emsali akarat istirdada başlanmıştır.
AYA NİKOLA GAZİNOSU
Müdürü: Anastas
Burgazadasının müstesna mevkiinde olup Marmara ve adalara nazır ve çamlarla mesturdur. Meşrubat serbestir. Yazın hava almak istiyenlere tavsiye olunur.
İNDOS GAZİNOSU
Müdürü: Mike
İndos mevkiinde, sahilde havadar, çamlarla muhaf bir gazinodur. Bira, likör ve emsali meşrubat serbestir. Ailelere tavsiye olunur.
Burgazada, eczahane, fırın, perukar (berber), bakkal dükkanı, su deposu vardır ve adanın ihtiyacına katidir. Otel yoktur. Havası çok iyidir.
Ulvi Sulaoğlu'nun el yazısı ile çeviri notları:
Daktilo edilirken veya çevirisinde hatamız varsa affola.
Mahmud Bey Matbaası; Âmedi Matbaası tarafından İstanbul'da basılan157 sayfalık Ticaret Rehberinin tamamı için: https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/206682
Adalar Ticaret Rehberi'nin tercümeleri için Adalar Postası'nı takip etmenizi öneririm https://adalarpostasi.com/2021/03/10/3067/
Yamancım Adalar hakkında yaptığın çalışmalarla ve ortaya koyduğun belgelerle çok yararlı bir hizmette bulunuyorsun, bu çalışmaların için seni yürekten tebrik ediyorum. Bilhassa Burgazada'nın geçmişine ışık tutan birçok belgeyi gün ışığına çıkartarak, geçmişinin bilinmesine ve/veya hatırlanmasına vesile olman çok önemli ve değerli.
1958 yılından itibaren Burgazadasını yaşayan bir adalı olarak "gördüğüm, yaşadığım ama artık hatırlamakta zorluk çektiğim, hatta unuttuğum birçok anı ve anıyı", ortaya koyduğun belge, fotoğraf ve aktarımlarla yeniden hatırlamak, o anları yeniden yaşamak, bizler için büyük mutluluk; bu çalışmalarının değeri ilerde daha çok anlaşılacaktır; başarılı çalışmalarının ve değeri ölçülmez emeklerimin devamını dilerim.
Ali Tolga